logo bilbioteka
13
lip
2009

PATRON

   

 

Augustyn Necel (1902 – 1976) – najwybitniejszy i najpłodniejszy kaszubski autor powieści historycznych.

 

 

 

 

Augustyn Necel urodził się 22 lipca 1902 roku w Chłapowie koło Władysławowa. Pochodził z rybackiej rodziny. Ukończył czterooddziałową szkołę pruską. Jednak nauki polskiego nie zaniechał. W ojczystym języku dokształcał się samodzielnie – z polskich książek, gazet, a także wysłuchiwał rozmów starszych i światowych ludzi. Był ambitnym samoukiem latami nabywającym wiedzę. Najlepszym nauczycielem Necla był rybak, były marynarz, patriota, człowiek światły – Franciszek Gojka. Przez 9 lat Necel pracował u niego jako rybak wiosłowy. Gojka opowiadał mu o przeszłości nadmorskiej ziemi, o pierwszych maszoperiach, o dawnych rybackich obyczajach, o krzywdach wyrządzonym Kaszubom ze strony Prusaków.

W 1927 roku poszedł na statek, gdzie przez niespełna 3 lata był marynarzem dalekomorskim. Potem pracował w Morskim Laboratorium Rybackim w Helu, pod kierownictwem prof. Kazimierza Demela. W Helu mieszkał od 1929 do 1939 roku i jeszcze przez krótki czas po wojnie. Następnie wybudował dom we Władysławowie. W tym okresie napisał kilka artykułów na temat rybołówstwa i antyhitlerowski artykuł w gwarze kaszubskiej. W 1929 roku ożenił się. Wraz z żoną Agnieszką wychował 4 synów i 3 córki.

W wojnie 1939 roku walczył z Niemcami w obronie Wybrzeża, a następnie współpracował z podziemiem (ukrywał ludzi przed gestapo).
Zadebiutował dwoma opowiadaniami w „Kalendarzu Rybackim” w 1949 roku. Natomiast talent pisarski Necla został odkryty dopiero w 1953 roku, kiedy to rękopis pierwszej jego książki za pośrednictwem Jana Piepki, starzyńskiego nauczyciela, trafił do Franciszka Fenikowskiego i Lecha Bądkowskiego, którzy należeli do Związku Literatów Polskich. Rękopis okazał się rewelacją. Książka, Kutry o czerwonych żaglach, została wydana w 1955 roku przez wydawnictwo Czytelnik w nakładzie 20 tys. Z czasem Necel przekazał swoje dwa kutry synom a sam poświęcił się pisaniu. W ciągu następnych lat ukazały się następne pozycje książkowe: Saga o szwedzkiej checzy (1957; powieść), Maszopi (1958; powieść), Okrętnicy spod nordowej gwiazdy (1959; zbiór opowiadań), Z przeszłości Ziemi Puckiej (1960; szkic historyczny), Krwawy sztorm (1962, powieść) i Złote klucze (1962; powieść), Łosoś wszechwładny (1963; zbiór opowieści wojennych), W pogoni za ławicami (1966; powieść), Nie rzucim ziemi… (1969), Z deszczu pod rynnę (1971; powieść), Wolność i niewola (1971; historia wojenna), Haftowana bandera (1972; opowieść historyczna), Rewianie (1974; saga rodziny Kreftów), Purtki i stolemy (1975; zbiór szkiców folklorystycznych), W niewoli białych purtków (1977; gawędy).
Augustyn Necel otrzymał liczne odznaczenia, w tym Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski. Jako jednemu z pierwszych wręczono mu Medal Stolema (1967). W 1971 roku za podjęcie tematyki wiary i męczeństwa w książce Nie rzucim ziemi…  papież Paweł VI przyznał Neclowi Komondorię I Klasy Orderu Świętego Grzegorza Wielkiego.
Zmarł we Władysławowie 29 października 1976 roku. Tam też został pochowany.
Augustyna Necla nazywano różnie. Północni Kaszubi mówili o nim profesor, bo pracował w helskim laboratorium, albo Chrysty Globus, gdyż miał łysą, okrągłą głowę. A publicyści – kaszubskim Sienkiewiczem.
Lech Bądkowski w przedmowie do Rewian określił Necla jako dokumentalistę szczególnego rodzaju , który podkład rzeczowy czerpie z własnej obserwacji i pamięci, z opowiadań innych, z tradycji, kultury, sposobu odbierania wrażeń społeczności kaszubskich morzan (..). Jak pisze Henryk Skorowski w Etosie Kaszubów w twórczości literackiej Augustyna Necla Necel pisał o życiu kaszubskich rybaków, ale nie było to pisanie zza biurka, bowiem miało swoje źródło w osobistych doświadczeniach i przeżyciach. Jeżeli chodzi o zaklasyfikowanie i scharakteryzowanie twórczości Necla, to nie ma zgodności w tej kwestii. Skorowski określa ją jako beletrystykę o właściwościach autentyczno – dokumentalnych i kronikarsko – pamiętnikarskich. Z tym, że podkreśla, iż nie można sprowadzać jej wyłącznie do faktografii, ponieważ żaden z jego utworów nie wytrzymałby próby weryfikacji jako kronika.

Biblioteka Publiczna Gminy Kosakowo z okazji setnej rocznicy urodzin swojego patrona zorganizowała wydanie wznowienia jego książki pt. W pogoni za ławicami. W następnych latach wydawano kolejne tytuły powieści. Oto one:
Łosoś wszechwładny (2004)
Z deszczu pod rynnę (2006)
Krwawy sztorm (2007)
Złote klucze (2008)
Wolność i niewola (2009).
Wcześniej, a mianowicie w 1998 roku, Biblioteka wraz ze Zrzeszeniem Kaszubsko – Pomorskim O/Dębogórze wydała wznowienie dwóch książek autorstwa Necla. Były to: Rewianie i Haftowana bandera.

110 rocznicę urodzin Augustyna Necla Biblioteka postanowiła upamiętnić w oryginalny sposób. Pierwsze wydarzenie odbyło się w kwietniu 2012 r. w Rewie w postaci pleneru malarskiego. Tematem były obrazy, do których inspiracją były wydarzenia opisane w książce Rewianie. Każdy z zaproszonych twórców namalował jedno płótno obrazujące któryś z epizodów z książki oraz dodatkowo drugi obraz o tematyce marynistycznej. Owocem było ponad czterdzieści obrazów. Ale to nie koniec rocznicowych wydarzeń. Biblioteka doprowadziła do kolejnego wznowienia książki Rewianie, w której oprócz tekstu autora zamieszczono zdjęcia obrazów stanowiących pokłosie wspomnianego pleneru malarskiego. 21 listopada 2012 r. w Checzy Nordowych Kaszubów w Kosakowie odbyła się uroczysta promocja książki i jej wodowanie. Uroczystość miała wielki rozmach.

 

Strona wykonana przez - Nautil log
Szablon: InfoCreek.com